اسناد تاریخی در فرمان قتل امام حسینواقعه شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و یاران وفادار آن حضرت در سال ۶۱ هجری قمری در کربلا رخ داد. در منابع شیعه صدور فرمان شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) توسط یزید بن معاویه، امری قطعی است، اما اینکه در منابع اهل‌سنت هم به این موضوع پرداخته شده یا نه؟ سوالی است که در این مقاله به آن پاسخ خواهیم داد. ۱ - دستور یزید به قتل امام حسین در منابع اهلسنتدر میان علمای اهل‌سنت افراد اندکی همچون عبدالمغیث حنبلی و ابن‌تیمیه سعی نموده‌اند از یزید جانبداری کنند و او را بی‌گناه جلوه دهند و یا حداقل او را شخصی نشان دهند که توبه نموده اما عده دیگری از علمای اهل سنت همانند شیعه معتقدند که فرمان قتل امام حسین (علیه‌السّلام) توسط یزید بن معاویه صورت گرفته است. البته گزارش‌های تاریخی اهل سنت در این زمینه به چند دسته تقسیم می‌شود. ۱ـ صدور فرمان شهادت قبل از حرکت امام (علیه‌السّلام) به مکه. ۲ـ صادر شدن دستور شهادت امام (علیه‌السّلام) به والی کوفه. ۳ـ بیان اصل فرمان به شهادت آن حضرت فارغ از زمان و مکان و اشخاص. ۱.۱ - صدور فرمان قبل از حرکت امام به مکهاز جمله منابعی که در این زمینه سخن گفته است، کتاب الفتوح ابن‌عثم کوفی (متوفای ۳۱۴ هـ. ق) است وی نقل می‌کند یزید طی نامه‌ای به والی مدینه دستور شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) را صادر کرد: ولیکن مع جوابک الیّ راس الحسین بن علیّ، فان فعلت ذلک فقد جعلت لک اعنّة الخیل، ولک عندی الجائزةّ والحظّ الاوفرّ والنعمة واحدة والسلام. به همراه پاسخ این نامه سر حسین (علیه‌السّلام) را می‌خواهم اگر چنین کردی پاداش خوبی نزد ما خواهی داشت. ۱.۲ - دستور شهادت امام به والی کوفهابناثیر جزری یکی دیگر از علمای اهل سنت، پیرامون اینکه چرا عبیدالله بن زیاد دست به چنین جنایت زده، به نقل از وی چنین می‌نویسد: اما قتلی الحسین فانه اشار علی یزید بقتله او قتلی فاخترت قتله. یزید مرا بین کشته‌شدن خودم و کشتن حسین مخیر نموده بود و من بین کشته شدن خودم و حسین (علیه‌السّلام) کشتن حسین (علیه‌السّلام) را انتخاب کردم. [۲]
ابوالحسن علی بن ابی‌الکرم محمد بن محمد بن عبدالکریم الشیبانی الوفاة:۶۳۰ه، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۴۰.
قرمانی یکی دیگر علمای اهل سنت، معتقد است یزید به عبیدالله بن زیاد دستور داد که امام حسین (علیه‌السّلام) را به شهادت برساند: و بلغ الخبر الی یزید فولی العراق عبید الله بن زیاد و امره بقتال الحسین. یزید دستور قتل حسین بن علی را به والی عراق (عبیدالله) داد. [۳]
القرمانی، احمد بن یوسف، المتوفی: ۱۰۱۹، اخبار الدول و آثار الاُوَل فی التاریخ، ج۱، ص۳۲۰، تحقیق: احمد حطیط–فهمی سعد، ناشر: عالم الکتب.
ابن‌اعثم کوفی نیز با بیانی دیگر به شرح این ماجرا می‌پردازد: فکتب عبید الله بن زیاد الی الحسین: اما بعد یا حسین! فقد بلغنی نزولک بکربلاء، وقد کتب الی امیرالمؤمنین یزید بن معاویة ان لا اتوسد الوثیر ولا اشبع من الخبز، او الحقک باللطیف الخبیر او ترجع الی حکمی وحکم یزید بن معاویة–والسلام. عبیدالله بن زیاد به امام حسین (علیه‌السّلام) در نامه‌ای نوشت: ای حسین! به من خبر رسیده که در کربلا منزل گزیده‌ای، یزید بن معاویه نیز برای من نوشته است بر بالشی تکیه ندهم و از نان سیر نشوم (کنایه از اینکه به سرعت به مساله شما رسیدگی کنم) تا اینکه یا تو را به خداوند ملحق کنم یا اینکه حکم من و یزید بن معاویه را بپذیری. والسلام. [۴]
الفتوح، احمد بن اعثم الکوفی، ج۵، ص۸۴- ۸۵، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (علیه‌السّلام) محمد بن طلحة الشافعی، ص۴۰۰.
[۵]
خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین، ج۱، ص۳۴۰، محقق:محمد السماوی، ناشر:انوار الهدی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ ه. ق.
همانطور که در ابتدای مقاله آمد، ابن‌اعثم نقل کرد که یزید طی نامه‌ای به والی مدینه دستور شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) را صادر کرد و در اینجا نقل می‌کند عبیدالله بن زیاد والی کوفه نیز چنین دستوری داشته است که این خود حکایت از این دارد که یزید نه یک بار بلکه دو بار فرمان شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) را صادر کرده است. ۱.۳ - فرمان به شهادت فارغ از زمان و مکان و اشخاصدر گزارش‌های تاریخی دیگر تنها به ذکر شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) به دستور یزید، اکتفا شده و پیرامون اینکه این فرمان در کجا و نسبت به چه شخصی و یا در چه مکانی صادر شد، سخنی به میان نیامده است. شمس‌الدین ذهبی از دیگر بزرگان اهل سنت، دلیل روگردانی و کینه مردم نسبت به یزید را اینگونه توصیف می‌کند: قلت: ولما فعل یزید باهل المدینة ما فعل، وقتل الحسین واخوته وآله، وشرب یزید الخمر، وارتکب اشیاء منکرة، بغضه الناس، وخرج علیه غیر واحد، ولم یبارک الله فی عمره. به خاطر جرم‌هایی که یزید نسبت به اهل مدینه مرتکب شد (واقعه حره) و به شهادت رساندن (امام) حسین (علیه‌السلام) و برادرنش و شراب‌خواری و انجام هر عمل زشت و منکری، مردم کینه یزید را به دل گرفتند و افراد زیادی بر او خروج کردند و خداوند عمرش را مبارک نگردانید. ابن‌جوزی نیز به همین مطلب معترف است با این تفاوت که در ادامه یزید را لعنت می‌کند، چنانچه سبط بن جوزی (نوه دختری او) به نقل از اساتیدش می‌نویسد: و حکی لی بعض اشیاخنا عن ذلک الیوم: ان جماعة سالوا جدی عن یزید فقال ما تقولون فی رجل ولّی ثلاث سنینفی السنة الاولی قتل الحسینفی الثانیة اخاف المدینة و اباحها و فی الثالثة رمی الکعبة بالمجانیق و هدمها، فقالوا نلعن فقال فالعنوه. بعضی از اساتیدم برای من آن روزی را حکایت کردند که از جد من پیرامون یزید سؤال کردند، جدم پاسخ داد: نظر شما درباره مردی که سه سال حکومت کرد اما در سال اول حسین (علیه‌السلام) به شهادت رساند و در سال دوم به مدینه حمله کرد و سه روز (تصرف در جان و مال و ناموس مردم) مدینه را برای سربازانش حلال دانست و در سال سوم کعبه را با منجنیق تخریب کرد؟! آن جماعت گفتند چنین فردی را لعنت می‌کنیم، جد من نیز گفت لعنتش کنید. آری! دوران چهارساله یزید سرشار از جرم و جنایت و وقایع اسف‌بار بود تا جایی که یعقوبی، تاریخ‌نگار معروف به نقل از سعید بن مسیب، دوره حکومت یزید را دورانی شوم معرفی می‌کند: وکان سعید بن المسیب یسمی سنی یزید بن معاویة بالشؤمفی السنة الاولی قتل الحسین بن علیواهل بیت رسول الله والثانیة استبیح حرم رسول الله وانتهکت حرمة المدینة والثالثة سفکت الدماء فی حرم الله وحرقت الکعبة. سعید بن مسیب سالیان خلافت یزید را به سالیان شوم نام‌گذاری کرد، در سال اول امام حسین (علیه‌السّلام) و اهل بیت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را به شهادت رساند، در سال دوم به حرم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هتک حرمت کرد و حرمت مدینه را شکست و سال سوم نیز در حرم الهی (مسجدالحرام) خون‌ها ریخت و کعبه را به آتش کشید. [۸]
احمد بن ابی‌یعقوب بن جعفر بن وهب بن واضح الیعقوبی الوفاة:۲۹۲، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۵۳، ناشر:دار صادر–بیروت.
عمر رضا کحاله دانشمند اهل سنت پیرامون یعقوبی چنین می‌نگارد: «وصنف کتبا جیدة منها تاریخ الیعقوبی» کتاب‌های نیکویی به رشته تحریر درآورده است، یکی از آنها تاریخ یعقوبی است. ۲ - نتیجهگیریاز مطالبی که گذشت دریافتیم که طبق نظر شیعیان و اکثر اهل سنت فرمان شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) را یزید بن معاویه صادر کرده است بر اساس منابع اهل سنت نه تنها یک بار بلکه صدور فرمان دو مرتبه صورت گرفته است. بنابراین بر کسی پوشیده نیست که مقصر اصلی در این واقعه اسفناک، شخص یزید بن معاویه است. ۳ - پانویس
۴ - منبعموسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «اسناد تاریخی در فرمان قتل امام حسین علیه السلام» رده‌های این صفحه : تاریخ اسلام | خلافت یزید | شبهات اهل‌سنت | شبهات وهابیت | شهادت امام حسین | مباحث تاریخی
|